Endometriozis Nedir?

Rahmin iç katmanı ( Endometrium ), her adet döngüsü ( mensturasyon periyodu ) içinde kalınlaşır ve emriyo için hazır hale gelir. Eğer döllenme olmuşsa yani yumurta sperm tarafından aşılanmışsa, 5 – 6 gün içinde embriyo rahme ulaşıp tutunarak gelişimini sürdürür. Eğer döllenme olmamışsa, endometrium kalınlaşır ( 3 – 5 mm iken 9 – 15 mm olur ) ve bir süre sonra kanla birlikte vücuttan, vajinadan dışarı atılır.

Zaman zaman ( sebebi henüz anlaşılamayan nedenlerle ) endometrium hücrelerinin
• Karın iç zarı
• Rahim
• Yumurtalıklar

üzerinde herhangi bir bölgeye tutundukları görülür. Bu hücreler tutundukları bölgede rahim içindeki davranışlarını tekrar ederler. Yani her ay kalınlaşır ve etraflarındaki dokularda iltihabi reaksiyon, kitle ve yapışıklık (adezyon ) oluşturacak şekilde kanama ile dökülürler.

Endometrium hücrelerinin yumurtalıklara ( over ) yerleşmesi neticesinde, ( genellikle rengi ve görüntüsü itibari ile içi erimiş çikolatayı andıran ve bu benzerlikten ötürü çikolata kisti denilen ) endometriozis adı verilen yapılar oluşur. Bu yapılar ekseriyetle sağ ya da sol overde, nadiren de her ikisinde görülür.Yapıları itibari ile kötü huylu ya da kanser yapan kistler arasında değillerdir.

Üreme dönemindeki kadınlarda ve % 10 oranında görülür. Hastalığa neden olan durumlara bakıldığında daha çok genetik faktörlerin etkin olduğu anlaşılır.

Endometrium yapılarının yumurtalıklara yerleşmesi ve meydana getirdikleri kanamaların yumurtalıkta birikmesi sonucunda çikolata kisti adı verilen yapılan meydana gelir. Çikolata kistlerinin içinde biriken sıvı, çikolata renginde ve çikolata yoğunluğundadır. Bu sebeple de çikolata kisti denilmektedir.

Genellikle sol ya da sağ yumurtalıklardan birinde görülen bu sorun, nadir olarak iki yumurtalıkta da görülebilir. Bu yapılar, çoğunlukla iyi huyludur ve kansere yol açması beklenmez. Çikolata kistlerinin ulaştığı boy çoğunlukla 4-5 cm olmaktadır. Kimi zaman daha çok büyüyebilirler ve bu yüzden de cerrahi girişim gerekebilir.

Endometriozis (çikolata kisti) hastaları çoğunlukla; şiddetli adet sancılarından, cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrıdan, kronik pelvik ağrılarından şikayetçi olmaktadır. Çikolata kistine yol açan faktör net olarak açığa çıkarılamamıştır ancak oluşumu ile ilgili çeşitli teoriler ortaya atılmıştır.

Üzerinde en çok durulan faktör, genetik ve adet kanamasında bir miktar kanın geriye akması ve kan hücresinde bulunan endometrium hücrelerinin rahim dışına yerleşmesi olarak açıklanmaktadır.

Çikolata kistinin evreleri vardır. Tedavi edilmediği sürece çikolata kisti ilerlemeye ve şiddetini arttırmaya devam eder. Çikolata kistinin özelliklerine göre ise kişilerde yol açtıkları belirtilerin yoğunluğu belirlenir. Kadınların bazıların herhangi bir belirti görülmezken, bazı kadınlar belirtileri çok şiddetli yaşamaya başlar.

Çikolata kistinin en yaygın belirtileri:

• Kronik kasık ağrısı

Endometriozisin tanısı,

• Jinekolojik muayene
• Ultrasonografi
• Laparoskopik muayene
• Kanda Ca-125 testi
yöntemleri ile konulur.

( Kan testleri ve ultrasonografik değerlendirme ile saptanabilen endometriomanın tanısı, operasyonla çıkarılan kitlenin patolojik incelenmesi sonucunda kesin olarak konulabilir. )

Çikolata Kisti Belirtileri Nelerdir?

Kronik kasık ağrısı, basit ağrı kesicilerle geçmeyen, 6 aydan daha fazla süren, tıbbi tedavi ile düzeltilemeyen ve kadının yaşamını oldukça olumsuz etkileyen bir durumdur. Çikolata kisti sorunu olan hastalarda yaygın olarak görülen şikayet ise, adet dönemlerinin aşırılı sancılı olmasıdır. Ağrı gittikçe artar ve medikal tedavilerle düzeltilemeyen bir problem olarak ortaya çıkar. Ağrının şiddeti, hastalığının derecesini belirlemez. Yani, hastanın şiddetli ağrı çekmesi, hastalığın ilerlediğine bir işaret değildir.

Ağrının sebebi çikolata kisti yapılarından salgılanan prostoglandin denilen çeşitli maddelerin etkisiyle rahimde meydana gelen kasılmalardır. Hafif derecede olan çikolata kitsileri, şiddetli ağrılara yol açabilirken, çikolata kisti ileri evrelerde olan hastalarda herhangi bir ağrı görülmeyebilir.

Ancak sancıların erken başlaması ve uzun sürmesi, hastalığının ilerlediğine işaret edebilir. Ağrılar, adet döneminden önce başlar ve adet kanamalarının başlaması ile beraber en üst seviyeye ulaşmaktadır. Çeşitli durumlarda bu ağrılar, ağrı kesiciler ile dindirilemez. Adet ağrısı dışında kronik kasık ağrıları ya da bel ağrıları da yaşanabilir.

• Kısırlık

Çikolata kisti doğrudan kısırlığa yol açmaz ancak çikolata kisti hastalarının büyük bir kısmında çikolata kistinin olduğu bilinmektedir. Çoğunlukla kısırlık sorunu yaşayan kadınların %40’ında çikolata kisti mevcuttur. Ancak hafif ve orta derecedeki kistlerin, kısırlığa yol açmadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte çikolata kistine yol açan bir faktör olarak, endometriozisin pelvis boşluğu içinde bir çeşit iltihabi bir ortam oluşmasına yol açarak çeşitli maddelerin salgılanması yol açmasıdır. Bu maddeler ise yumurta gelişimini olumsuz etkilediği için kısırlığa yol açabilir.

Karın zarından salgılanan bu maddeler; yumurta ve spermin buluşmasını engeller. Hatta döllenmiş olan yumurtalar dahi rahme bu sebeple tutunamayabilir.Çikolata kisti kısaca, kısırlığa doğrudan yol açmaz ancak bu sorunun oluşmasını tetikleyebilit.

Çikolata kistinin sebep olduğu lezyonlar yani yapışıklıklar, anatomik bozukluklar üreme sisteminin normal işlevini bozar. Bu sebeple de çift çocuk sahibi olmakta zorlanabilir.

• Pelvik Kitle

Çikolata kistlerinin yumurtalık çevresinde oluşması ve her ay hormonlar sebebiyle rahim iç zarına benzer şekilde kanama oluşturması sebebiyle, ‘’endometrioma” şeklinde tabir edilen yumurtalık kistleri ortaya çıkabilmektedir. Çikolata kistler, adlarını gerçekten çikolata rengi ve kıvamında oldukları için almıştır.

Çikolata kistinin sebep olduğu diğer belirtiler:

• Karın ağrısı

• Bel ağrısı

• Cinsel ilişkinin ağrılı olması

• Adet dönemlerinin sancılı geçmesi

• Bacaklarda ağrı

• Tekrarlayan düşükler; %50’e kadar olabilen tekrarlayan gebelik kaybı,

• Kabızlık ya da ishal

• Makata vuran ağrı

• Makattan kanama olması

• Kanlı dışkı

• İdrarda kan

• Sık sık idrar ihtiyacı

• İdrar sırasında güçlük çekme

• Aşırı kanama

• Adet sırasında artan sırt ağrısı

• Düzensiz adet

• Düşük kilo

• Adet kanamasıyla beraber burun kanamaları ya da vücudun çeşitli yerlerinde kanama ve morluklar

• Adet döneminde ishal, kanlı dışkılama ve karında ağrı çikolata kistine işaret olabilir.

• Dış gebelik

• Bulantı-kusma

• Yumurtalıklarda endometrioma ya da çikolata kistleri şeklinde tabir edilen kistler.